Có người nói rằng: “Tôi thích làm việc lắm. Tôi có thể ngồi và nhìn xem ai đó làm việc cả ngày.” Nhưng đa số chúng ta không có được điều xa xỉ đó. Chúng ta không thể dành cả ngày để ngồi bên bể bơi, uống nước chanh và nhìn xem một người làm vườn tỉa cây. Ngoài ra, tôi cũng không tin là có nhiều người trong chúng ta sẽ cảm thấy hài lòng mãi khi cứ ngồi không cả ngày. Có một câu tục ngữ Trung Hoa nói rằng: “Con người mệt mỏi nhất khi cứ đứng yên.”

Cảm nhận về giá trị bản thân gắn kết chặt chẽ với cảm giác chúng ta đang đạt được một điều gì đó có chủ đích với cuộc đời mình. Chính vì điều đó, công việc và cuộc sống thỏa lòng không tách rời nhau. Nhưng không may là, công việc không phải lúc nào cũng mang lại cho chúng ta cảm giác thỏa lòng đó. Điều lẽ ra phải là sự thỏa mãn cá nhân lại thường vắt kiệt chúng ta về mặt sức khỏe, tinh thần, thuộc linh và cảm xúc. Nếu bạn là một công nhân nhà máy, một người quản lý, một chuyên gia, là cha/mẹ đơn thân đang đầu tắt mặt tối giữa hai vai trò hoặc người lao động của bất kỳ ngành nghề nào khác, thì xét về nhiều mặt, những tranh chiến của bạn là độc nhất vô nhị. Nhưng chúng cũng tương tự nhau trong nhiều cách. Quyển sách này tập trung vào những yếu tố chung mà chúng ta đều có và đề ra 4 nguyên tắc giúp chúng ta tìm thấy sự hài lòng trong công việc: 1. Biết bạn đang làm việc cho ai 2. Để công việc phục vụ cho chính bạn 3. Giữ công việc ở đúng vị trí của nó 4. Tìm việc phù hợp hơn
Biết bạn đang làm việc cho ai
Trong suốt những năm trung học, tôi làm việc cho ông chủ của ba khách sạn nhỏ trên Đảo Treasure, Florida. Nghe có vẻ như trên thiên đường phải không? Nhưng thật sự thì không phải vậy. Tôi đã làm công việc cắt cỏ, tỉa cây và nhổ cỏ dại nhiều đến mức tôi không thể nhớ được. Đó là một công việc bán thời gian và tiền lương thì rất thấp. Một ngày nọ, tôi nhận ra rằng mình đã có đủ kinh nghiệm nhổ những đám cỏ dại cứng đầu ra khỏi bãi giữ xe rải sỏi trong cái nắng nóng của Florida. Vậy nên, thay vì đến làm như thường lệ, tôi nhấc điện thoại lên và gọi cho sếp. Tôi báo với ông ấy là tôi sẽ không đến làm nữa. Tôi nghỉ việc.

Sau khi gác máy, tôi có cảm giác rằng mình đã làm một việc không đúng đắn – và sau đó bố tôi biết việc tôi đã làm và ông cũng cho tôi thấy đó là việc làm sai. Tôi gọi lại cho sếp mình và xin lỗi. Tôi cũng nói với ông rằng tôi sẽ làm thêm một vài tuần nữa cho tới khi ông tìm được người thay thế. Vì sao tôi đi đến quyết định nghỉ việc như thế? Khi tôi nghĩ lại, một số lý do xuất hiện trong đầu tôi. Công việc cứ lặp đi lặp lại, điều kiện làm việc thì nắng nóng và đổ mồ hôi, sếp (mặc dù không phải là Thuyền trưởng Hook) chẳng có vẻ gì là trân trọng tôi và tôi thấy mình không nhận lại được gì nhiều so với công sức đã bỏ ra – về mặt tiền bạc cũng như về sự hài lòng. Và bên cạnh đó, tôi cũng không đi làm để nuôi gia đình, đó chỉ là một công việc để tôi kiếm thêm ít tiền tiêu xài mà thôi. Động cơ làm việc của tôi đã thay đổi kể từ ngày đó. Dù vậy, đáng tiếc là những lý do tôi đưa ra không phải là những lý do tốt nhất – và tôi đã nhiều lần cảm thấy muốn nghỉ việc. Còn bạn thì sao? Thái độ của bạn ra sao khi công việc không còn hấp dẫn, sếp có vẻ quá khó tính, đồng nghiệp làm bạn bực mình, gia đình không trân trọng công sức khó nhọc mà bạn đã bỏ ra, bạn không có được mức tăng lương như mong muốn, công việc trở nên nhàm chán, lặp đi lặp lại và dường như chẳng có ý nghĩa gì? Khi bạn cảm thấy mình không nhận được nhiều so với những gì mình đã bỏ ra, thật khó để cống hiến hết mình, phải không? Nhưng có nhiều điều về công việc của chúng ta hơn những gì có thể thấy được. Chúng ta không thực sự làm việc cho những quản lý ở cửa hàng, ở văn phòng, ở nhà máy, ở công trường thi công hoặc ở bất cứ nơi đâu.
Vậy thì chúng ta thực sự đang làm cho ai? Trên hết, chúng ta đang làm cho Đức Chúa Trời. Ngài là sếp của các sếp, giám sát của các giám sát, quản đốc của các quản đốc và là quản lý của các quản lý. Thật sự khó để ghi nhớ điều đó khi chúng ta đi làm hàng ngày. Nhưng nếu ghi nhớ trong tâm trí mình, thái độ của chúng ta sẽ thay đổi. Đức Chúa Trời là người chủ luôn quan tâm đến lợi ích của chúng ta. Ngài không bắt chúng ta phải làm việc thật nhiều và trả cho chúng ta đồng lương rẻ mạt. Ngài quan tâm đến bạn và tôi và Ngài muốn giúp đỡ trong mọi khía cạnh của công việc mà chúng ta đang làm. Lý do Ngài quan tâm đến công việc của chúng ta – và Ngài quan tâm sâu sắc – là vì cách chúng ta làm việc thể hiện những tính cách bên trong và mức độ tận tâm của chúng ta với Ngài. Chúng ta được tạo ra để phản chiếu hình ảnh của Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký 1:26-27) và được ban cho những khả năng để sử dụng vì sự vinh hiển của Ngài. Giống như Ngài, chúng ta cũng là những người làm việc. Đức Chúa Trời đã làm việc để tạo nên vũ trụ và Chúa Jêsus nói: “Cha Ta vẫn đang làm việc cho đến bây giờ, Ta cũng làm việc như vậy” (Giăng 5:17). Người nam và người nữ được tạo dựng để dùng đôi tay và khối óc để quản trị trái đất và làm cho đất đầy dẫy (Sáng Thế Ký 1:28, 2:15- 20). Như hai người làm việc đầu tiên đó, chúng ta cũng phải làm việc theo cách giống như Chúa, trung tín làm việc để chăm lo cho những điều được đặt để dưới trách nhiệm mình.
Điều này sẽ làm thay đổi thái độ của tôi đối với những người cùng làm việc hàng ngày thế nào? Nếu chúng ta cầu nguyện cho nước Chúa được đến và ý Chúa được nên trên đất cũng như trên trời (Ma-thi-ơ 6:10), thì chúng ta sẽ để Ngài dùng chúng ta như công cụ trong tay Ngài để thực hiện những mục đích của Ngài. Thay vì xem chính mình như là nạn nhân của hoàn cảnh, ‘con tốt’ trong tay chủ, Chúa muốn chúng ta là những con người hành động, ảnh hưởng một cách tích cực lên môi trường xung quanh thay vì bị điều khiển bởi chúng. Khi Chúa Jêsus tóm lại những điều răn của Đức Chúa Trời, Ngài đã nói điều này: “‘Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết tâm trí mà kính mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi’. Ấy là điều răn thứ nhất và quan trọng hơn hết. Còn điều răn thứ hai cũng giống như vậy: ‘Ngươi phải yêu người lân cận như chính mình. Tất cả luật pháp và lời tiên tri đều tùy thuộc vào hai điều nầy’” (Ma-thi-ơ 22:37-40). Điều Chúa Jêsus phán áp dụng thế nào cho công việc? Tình yêu là sự cho đi bản thân. Tình yêu tìm kiếm điều tốt đẹp nhất ở người khác. Yêu Chúa với trọn tấm lòng, linh hồn và tâm trí bao gồm cả việc dâng hiến mọi điều chúng ta có cho Ngài. Yêu người khác như chính bản thân mình đòi hỏi chúng ta phải quan tâm đến hạnh phúc của người khác nhiều như chúng ta quan tâm đến hạnh phúc của chính mình. Nếu chúng ta áp dụng điều này vào bối cảnh công việc, nó có nghĩa là chúng ta nên làm việc vì sự vinh hiển của Chúa và chúng ta làm việc với suy nghĩ hướng đến lợi ích của người khác.
Ai xứng đáng được phục vụ “như làm cho Chúa”? Kinh Thánh đề cập đến nhiều nhóm người xứng đáng với nỗ lực tốt nhất của chúng ta bởi vì chúng ta muốn làm đẹp lòng Chúa. Những người đó bao gồm chủ của chúng ta, gia đình của chúng ta, người nghèo và xã hội.

1. Chủ của chúng ta
Như bạn đã biết rõ, điều này có thể khó để thực hiện. Theo một câu chuyện được đăng trong tạp chí Executive’s Digest: “Người hướng dẫn của một khóa học sơ cứu do công ty tài trợ đã hỏi một công nhân rằng: ‘Điều đầu tiên bạn làm khi biết mình mắc bệnh dại là gì?’ Người công nhân liền trả lời: ‘Tôi sẽ cắn giám sát của tôi’”. Câu trả lời đầy hài hước đó thể hiện một sự thật đáng lo ngại rằng: Người ta thường xem sếp của mình là kẻ thù và việc bày tỏ thái độ tốt không phải lúc nào cũng dễ dàng. Trong Ê-phê-sô 6:5-8, Phao-lô bảo các nô lệ hãy vâng phục chủ của mình. Phao-lô không dung túng chế độ nô lệ, nhưng những người ở trong hoàn cảnh như vậy phải vâng phục chủ mình như thể họ đang vâng phục Đấng Christ. Hãy nhớ rằng, Phao-lô đang nói với những người nô lệ, không phải với những nhân viên đang làm việc ở những nơi mà họ lựa chọn. Vậy mà Phao-lô còn bảo họ hãy vâng phục với sự “run sợ, lấy lòng thành thật, như vâng phục Đấng Christ” (c.5). Rồi Phao-lô thêm vào cho họ động lực khi ông nói rằng họ nên làm như vậy, “vì biết rằng bất luận nô lệ hay tự do, mỗi người sẽ nhận được phần thưởng từ Chúa, tùy việc tốt mình đã làm” (c.8). Tiền công sau cùng sẽ đến từ Đức Chúa Trời (Xem thêm Cô-lô-se 3:22-24).
2. Gia đình của chúng ta
Kinh Thánh cũng nói với những người mà gia đình họ trông cậy vào họ để có lương thực, quần áo, nơi ở và nhiều thứ nữa. Trong I Ti-mô-thê 5:8, chúng ta đọc được rằng: “Nếu ai không cấp dưỡng cho bà con mình, nhất là cho chính gia đình mình thì người ấy đã chối bỏ đức tin, còn tệ hơn người không tin nữa”. Đó là những lời hết sức nặng nề. Chúng ta có trách nhiệm chu cấp nhu cầu tài chính cho gia đình mình, bao gồm người phối ngẫu, con cái, bất cứ người phụ thuộc nào và cha mẹ cao tuổi cần sự chăm sóc đặc biệt. Nếu chúng ta hờ hững hay cố tình không chu cấp cho họ, thì chúng ta đang mâu thuẫn với niềm tin của mình trong Đấng Christ.
3. Người nghèo
Sứ đồ Phao-lô đã đưa ra những lời dạy sau: “Kẻ quen trộm cắp, đừng trộm cắp nữa; nhưng thà chịu khó, tự tay mình làm việc lương thiện để có thể giúp đỡ người thiếu thốn thì hơn” (Ê-phê-sô 4:28). Và Châm Ngôn 19:17 nói rằng: “Ai thương xót người nghèo là cho Đức Giê-hô-va vay mượn”. Cũng như chúng ta phải xem bản thân mình đang phục vụ Chúa khi chúng ta phục vụ chủ mình và chu cấp cho gia đình mình, vậy thì chúng ta cũng phải xem bản thân mình đang dâng hiến cho Chúa khi chúng ta giúp đỡ người nghèo. Một câu châm ngôn khác nói rằng: “Ước vọng của kẻ lười biếng giết chết nó, vì hai tay nó không chịu làm việc. Suốt ngày nó chỉ tham lam, thèm muốn, nhưng người công chính ban cho rộng rãi” (21:25-26). Sự tương phản một lần nữa hiện lên rất sắc nét – kẻ làm biếng luôn muốn có nhiều hơn cho chính bản thân mình, nhưng người công chính lại tìm cách giúp đỡ cho người nghèo. (Xem thêm Thi Thiên 37:25-26, Công Vụ 20:35, Ga-la-ti 2:10, và I Giăng 3:17-18).
4. Xã hội
Bên cạnh những điều chúng ta đã thấy về việc chu cấp nhu cầu vật chất cho người nghèo và cho gia đình mình, chúng ta cũng cần phải làm việc vì lợi ích thuộc linh của chủ và đồng nghiệp của chúng ta. Trong I Tê-sa-lô-ni-ca 4:11-12, tác giả nói rằng: “Hãy tập sống trầm lặng, chăm lo công việc riêng của mình và lao động bằng chính tay mình, như chúng tôi đã dặn bảo anh em; như vậy, nếp sống anh em được người ngoại cảm phục, và anh em không lệ thuộc vào ai cả”. Mục đích là để có được sự tôn trọng của những người chưa tin. Họ cần thấy được đức tin của bạn trong Đấng Christ tạo ra sự khác biệt tích cực trong những khía cạnh thực tiễn của cuộc sống hằng ngày. Khi Phao-lô viết thư cho Tít, ông nói rằng một phần động lực mà người làm việc nên có đó là “để trong mọi lãnh vực, đạo lý của Đức Chúa Trời, Cứu Chúa chúng ta, được rạng rỡ” (Tít 2:10). Một ngày làm việc chăm chỉ, trung thực củng cố cho lời tuyên xưng đức tin của chúng ta và hướng người khác đến với chân lý của Phúc Âm. Trong sách Sáng Thế Ký, chúng ta đọc về một người đầy tớ chăm chỉ và chính trực tên là Giô-sép (Sáng Thế Ký 39–50). Là một chàng trai trẻ, Giô-sép bị các anh của mình bán làm nô lệ và bị đưa sang Ai Cập để phục vụ Pha-ra-ôn. Thật khó tưởng tượng được Giô-sép có thể có thái độ nào khác ngoài sự khinh bỉ dành cho kẻ bắt giữ mình. Thế nhưng, ông đã phục vụ một cách trung thành, không bao giờ thỏa hiệp niềm tin của ông nơi Chúa. Và Pha-ra-ôn đã chú ý đến Giô-sép. Đa-ni-ên là một ví dụ khác về một người đã thể hiện rất tốt đức tin của mình nơi Chúa qua công việc của mình. Khi Y-sơra-ên bị đánh bại bởi Ba-by-lôn và dân chúng bị đem đi lưu đày, Đa-ni-ên buộc phải phục vụ vua Nê-bu-cát-nết-sa. Qua cách Đa-ni-ên tận tâm với công việc của mình, cuộc đời ông đã là một ngọn đèn sáng cho Chúa ở đất nước ngoại bang đó.
Chúng ta có thể làm gì hơn? Nhận biết rằng chúng ta thực ra đang làm việc cho Chúa là bước quan trọng đầu tiên để tìm thấy sự hài lòng trong công việc. Nhưng Chúa muốn chúng ta làm nhiều hơn thế. Những phần tiếp theo sẽ mở rộng về những gì chúng ta có thể làm để biến công việc của mình trở nên gần hơn với mô tả công việc mà Chúa đã viết ra cho chính cuộc đời chúng ta. Khi làm như vậy, cuộc đời chúng ta sẽ có mục đích hơn, ý nghĩa hơn và thỏa lòng hơn.
Hãy suy nghĩ. Vì sao Chúa muốn bạn phải làm việc? Bạn dâng cho Chúa và ban cho người khác điều gì khi bạn làm việc? Vì sao việc giúp đỡ người khác đem đến cảm giác thỏa mãn hơn là khi chỉ phục vụ cho mình? Bạn dùng tiền để giúp người nghèo như thế nào? Bạn có đang chu cấp cho gia đình mình hay không? Đồng nghiệp có biết bạn là một Cơ Đốc nhân hay không – và họ có được thu hút đến với Đấng Christ bởi chính đời sống và tấm gương của bạn hay không?

Để công việc phục vụ cho bạn
Công việc của bạn đã làm được gì cho bạn gần đây? Bạn dốc phần lớn thời gian và công sức vào đó, nhưng đổi lại bạn có được điều gì? Có phải những thất vọng, trách nhiệm và áp lực đã sản sinh ra sự cay đắng và tuyệt vọng trong bạn hay không, hay bạn đã dùng chính những khó khăn này để giúp mình trở nên một người làm việc tốt hơn và là một người giống Chúa hơn? Khi nhìn về khoảng thời gian bạn là Cơ Đốc nhân, bạn phải nhìn thấy bằng chứng của sự tăng trưởng và kết quả. Công việc đã cản trở hay giúp cho quá trình đó như thế nào? Bạn có nhìn thấy sự tiến bộ trong thái độ và hành động liên quan đến công việc hay không? Nhiều người trong chúng ta phân chia cuộc sống thành nhiều ngăn đến mức không thấy được niềm tin nơi Đấng Christ có liên quan thế nào đến công việc của mình. Chúa không chỉ quan tâm đến cách chúng ta phục vụ Ngài ở nhà thờ, ở nhà, hay trong khu phố mà chúng ta sinh sống, mà Ngài còn muốn được đồng hành trong mọi khía cạnh của những ngày làm việc của chúng ta. Ngài quan tâm đến cách chúng ta bán hàng, cách chúng ta đối xử với khách hàng, cách chúng ta trả lời với sếp mình, cách chúng ta làm việc với người khác, cách chúng ta sử dụng tài sản của công ty và cách chúng ta đối diện với những điều bực mình hàng ngày cũng như những khủng hoảng lớn hơn. Ngài quan tâm về lựa chọn nghề nghiệp của chúng ta và cách chúng ta đại diện cho Chúa trong công việc của mình. Chúa muốn giúp đỡ chúng ta trở nên những người đầy tớ tốt hơn trong mọi hoàn cảnh. Trong II Ti-mô-thê 2:15, sứ đồ Phao-lô viết cho người trẻ trong Đấng Christ: “Hãy chuyên tâm để được đẹp lòng Đức Chúa Trời như người làm công không có gì đáng thẹn, thẳng thắn giảng dạy lời chân lý”. Mặc dù những lời này trước hết nói về cách Ti-mô-thê rao giảng lẽ thật của Lời Chúa cho những người dễ sa vào những sai phạm, nhưng nguyên tắc này cũng áp dụng cho tất cả các loại công việc. Chúng ta cần phải phấn đấu để đạt đến sự xuất sắc, bất kể công việc của chúng ta là gì.

Vì sao chúng ta không khiến công việc phục vụ cho mình?
Một lý do là vì những gì chúng ta đang làm dường như không phải lúc nào cũng quan trọng với chúng ta. Công việc có thể cực kỳ căng thẳng. Chúng ta mong mỏi sự nhẹ nhõm. Chúng ta không chờ đợi ngày đầu tiên của một tuần làm việc mới. Chúng ta thường xem công việc như một điều bất đắc dĩ phải làm cho tới lúc được tan ca và có thể làm những gì chúng ta thực sự muốn. Trong nhiều năm, tôi đã làm công việc quét dọn tại một tòa cao ốc văn phòng vào buổi tối. Công việc bao gồm đổ rác, hút bụi sàn nhà, lau chùi, phủi bụi, cọ rửa những bồn rửa mặt và toilet cho đến khi sạch bong. Tôi phải thừa nhận rằng đã rất nhiều lần tôi không nhìn thấy giá trị vĩnh cửu của những điều tôi đang làm. Đó chỉ là một công việc – và không phải là một việc cao sang gì. Nhưng tôi có thể nhớ nhiều lần tôi cảm nhận được sự hài lòng thực sự khi lau dọn văn phòng hay nhà vệ sinh. Thực sự, bây giờ có những ngày tôi ước gì mình có thể làm lại công việc cũ! Điều gì đã tạo nên sự khác biệt? Đó chính là thái độ của tôi.
Dấu hiệu cho thấy cái nhìn sai trật về công việc là gì?
Đây là những dấu hiệu :
• Lười biếng (chỉ làm cho có hoặc lãng phí thời gian)
• Thụ động (thay vì sống bày tỏ niềm tin và dám đứng lên bảo vệ những điều đúng đắn)
• Ăn cắp (giành lấy cho mình bằng mọi giá)
• Càu nhàu (sự bất mãn)

Làm thế nào để trở nên tốt hơn trong công việc?
Đầu tiên, chúng ta cần phải xem căng thẳng trong công việc là cơ hội để trở nên tốt hơn. Những thử thách mà Gia-cơ nói đến trong thư tín của ông bao gồm tất cả mọi thể loại, kể cả những thử thách liên quan đến công việc. Ông đã nói: “Vì biết rằng sự thử thách đức tin anh em sinh ra kiên nhẫn. Nhưng sự kiên nhẫn phải phát huy hết hiệu lực của nó, để chính anh em được trưởng thành, hoàn hảo, không thiếu sót điều gì” (Gia-cơ 1:3- 4). Nếu chúng ta lâm vào tình huống mà không biết cách xử lý thế nào, chúng ta cần nhớ điều Gia-cơ đã nói: “Nếu người nào trong anh em thiếu sự khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời thì Ngài sẽ ban cho” (c.5). Sứ đồ Phao-lô cũng nói những điều tương tự về giá trị của những hoàn cảnh căng thẳng. Trong lá thư ông gửi cho những tín đồ người Rô-ma, ông đã đề cập gian khổ sinh ra kiên nhẫn, nghị lực và hy vọng (Rô-ma 5:3-4). Vậy thì, nan đề trong công việc chính là cơ hội để làm điều đúng đắn và trở nên tin kính hơn. Điều thứ hai, chúng ta cần phải nhận ra rằng mặc dù chúng ta không nhận về sự tôn trọng và mức lương mà chúng ta cảm thấy mình xứng đáng, nhưng Chúa sẽ trọng thưởng cho công việc trung tín được làm vì Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 6:5-8, Cô-lôse 3:23-24). Điều thứ ba, chúng ta phải nhớ rằng Chúa sẽ đẹp lòng khi chúng ta vâng phục chủ của mình, cả tốt và xấu. I Phi-e-rơ 2 nói: “Là những đầy tớ, anh em hãy tuân phục chủ mình với cả lòng kính sợ, không chỉ với những người chủ hiền lành, tốt bụng mà cả người chủ khó tính nữa. Nếu vì nhận biết Đức Chúa Trời mà anh em chịu đau đớn, khốn khổ một cách bất công thì đó là một ơn phước” (c.18-19). Phi-e-rơ sau đó nhắc nhở chúng ta về gương tối cao của Chúa Jêsus Christ, Người đã chịu bất công nhưng đã nhẫn nhịn chịu đựng (c.21). Điều thứ tư, chúng ta phải thắng điều ác bằng điều thiện. Rô-ma 12 chứa đựng những chỉ dẫn sau: “Chớ lấy ác trả ác cho ai… Nếu có thể được, hãy hết sức sống hòa thuận với mọi người. Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác” (c.17-18, 21).

Nhưng nếu tôi ghét công việc mình thì sao?
Tôi hết sức thông cảm với những ai cảm thấy họ dường như đang bước vào một căn phòng tra tấn mỗi lần họ đến công sở. Một số công việc là như thế, phần nhiều là vì những người mà họ phải làm việc chung hơn là vì bản chất của công việc đó. Nếu bạn thấy mình đang ở trong một tình trạng công việc tồi tệ, bạn có hai lựa chọn: (1) Nếu bạn đang “mắc kẹt” bởi vì thị trường việc làm, bạn phải cố chấp nhận và làm tốt nhất trong tình huống của mình thôi, hoặc (2) nếu có thể, bạn nên tìm một công việc khác. Chúng ta hãy cùng đọc I Cô-rinh-tô 7. Phao-lô hướng tới những người sống trong thế kỷ thứ nhất, là thời kỳ của nô lệ và chủ, khi ông nói: “Anh em là nô lệ khi được kêu gọi chăng? Đừng bận tâm; nhưng nếu anh em có thể được tự do thì hãy nắm lấy cơ hội. Vì người nào được Chúa kêu gọi lúc còn là nô lệ thì trở nên người tự do trong Chúa. Cũng vậy, người tự do lúc được kêu gọi thì trở nên nô lệ của Đấng Christ. Anh em đã được mua bằng giá rất cao; đừng trở nên nô lệ cho loài người” (c.21-23). Phao-lô không dung túng cho chế độ nô lệ. Thật vậy, ông bảo các nô lệ hãy làm điều họ có thể làm cách hợp pháp nhằm thoát khỏi tình cảnh nô lệ. Đối với ông, tự do hay nô lệ không phải là vấn đề. Vấn đề chính là mối liên hệ giữa một người với Chúa Jêsus Christ. Như chúng ta đã thấy trước đây, Kinh Thánh đưa chúng ta lên một cấp độ cao hơn so với sếp của chúng ta hay ban giám đốc. Trên hết, chúng ta phục vụ Chúa và bất kể hoàn cảnh công việc tốt hay xấu, chúng ta cần phải làm vui lòng Chúa bằng chính cách chúng ta đối diện với những bất công, căng thẳng và mâu thuẫn về tính cách. Có một lựa chọn thêm nữa – hãy tìm một công việc khác. Tất nhiên, nghỉ việc nơi này và bắt đầu ở nơi khác có thể chỉ là một giải pháp tạm thời. Chúng ta có thể đang trốn chạy khỏi những rắc rối mà chúng ta có thể giúp giải quyết; hoặc chúng ta có thể đang chạy từ một vấn đề này sang một vấn đề khác. Xét cho cùng, không có công ty nào mà không có khuyết điểm. Vậy nên trước khi nghỉ việc, hãy cân nhắc hết mọi lý do mà bạn muốn rời đi. Hãy xem xét sự ảnh hưởng của quyết định đó lên gia đình, hội thánh, cộng đồng của bạn, sự chính trực của bạn và mối quan hệ giữa bạn với Chúa.
Nếu bạn đang ở giai đoạn tìm việc, dù là vì bạn bị sa thải (với bất kì lý do gì) hoặc vì bạn thấy mình ở trong một hoàn cảnh không khác gì “nô lệ”, vậy thì phần “tìm việc phù hợp hơn” (trang 32-35) sẽ giúp bạn suy xét lựa chọn khó khăn mà bạn phải đối mặt.
Hãy suy nghĩ. Khía cạnh nào về thái độ và cách hành xử của bạn cần cải thiện? Những vấn đề nào bạn có thể giải quyết bằng cách đối diện với đồng nghiệp hay sếp – trong tình yêu thương? Những vấn đề nào nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn? Vì sao cầu nguyện lại hết sức quan trọng khi giải quyết những vấn đề này?

Giữ công việc ở đúng vị trí
Bao nhiêu thời gian trong cuộc đời bạn dành để làm việc? Nếu bạn làm việc trung bình 8 tiếng một ngày, thì nó đã chiếm một phần ba thời gian trong ngày của bạn rồi đấy. Nếu bạn ngủ 8 tiếng một ngày, vậy thì công việc đã chiếm mất phân nửa thời gian khi bạn còn thức. Và nếu bạn xem xét thời gian đi lại, bạn cần thêm vào một tiếng nữa mỗi ngày. Thế còn thời gian chuẩn bị và nghỉ ngơi sau đó thì sao? Nó chiếm một phần lớn cuộc đời bạn, phải không nào? Nó còn nhiều hơn thế nữa khi bạn thêm vào thời gian không làm việc mà bạn nghĩ về công việc đấy. Nếu bạn là một người nội trợ hay là cha/mẹ đơn thân, dường như cả ngày của bạn là dành cho công việc. Khi mọi thứ được cộng lại, thì đối với nhiều người, công việc chính là cuộc sống – ít nhất là về mặt thời gian và sự quan tâm mà chúng ta dành cho nó. Như vậy thì có xấu không? Câu trả lời còn tùy thuộc vào nhu cầu và thái độ của chúng ta. Mặc dù khối lượng thời gian chúng ta dành để làm việc có thể phản ánh thái độ tốt hay xấu đối với công việc, nhưng vấn đề thực sự không phải là bao nhiêu giờ đồng hồ chúng ta dành ra mà vấn đề chính là lý do khiến chúng ta làm như vậy và chúng ta là mẫu người như thế nào trong công việc.

Khi nào thì công việc trở nên mất kiểm soát?
Khi chúng ta xem công việc là nguồn chính yếu về mặt thành tựu và vắt kiệt hết những mối quan tâm khác trong đời sống – đẩy lùi hết về sau cuộc sống cá nhân, gia đình, bạn bè, hội thánh và cộng đồng – thì công việc trở thành thần tượng của chúng ta. Tác giả sách Truyền Đạo biết rõ cuộc sống như vậy vô ích thế nào. Ông nói: “Rồi ta ngẫm nghĩ mọi việc tay mình đã làm, và những lao khổ mình đã chịu để làm các công việc ấy; kìa, mọi điều đó là sự hư không, theo luồng gió thổi, và chẳng ích lợi gì cả dưới mặt trời” (2:11). Cố gắng tìm kiếm thành tựu cá nhân trong công việc giống như chạy theo ảo ảnh. Một khi đã đạt được những mục tiêu của mình, bạn sẽ thấy cảm giác thỏa mãn đó chỉ là một ảo tưởng. Cuộc sống còn nhiều điều hơn là chỉ nắm bắt để kiếm được một mức lương nhiều hơn, một vị trí cao hơn, hay là một kế hoạch nghỉ hưu tốt. Vua Sa-lô-môn đã viết: “Người làm việc có được ích lợi gì về công lao khó nhọc của mình chăng? Ta đã thấy công việc mà Đức Chúa Trời giao cho con người phải gắng sức làm. Mọi việc Đức Chúa Trời đã làm đều là tốt đẹp trong thời điểm của nó. Mặc dù Đức Chúa Trời đặt sự vĩnh cửu trong lòng con người, nhưng họ vẫn không thể hiểu được công việc Ngài làm từ ban đầu cho đến cuối cùng. Vậy, ta nhận ra rằng chẳng có điều gì tốt hơn cho loài người là vui vẻ và làm lành trọn đời mình. Hơn nữa, ai nấy hãy ăn, uống và hưởng phước của công lao mình, vì đó cũng là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Truyền Đạo 3:9-13). Điểm mấu chốt trong những câu Kinh Thánh này là gì? Có một điều rằng, mặc dù Chúa đã đặt để khái niệm vĩnh cửu trong lòng chúng ta (c.11), nhưng chúng ta lại bị cuốn theo những diễn biến trong từng khoảnh khắc của cuộc sống. Điều đó có thể dẫn đến sự thất vọng. Mặt khác, sự thỏa lòng đến với người nào đặt niềm tin vào quyền kiểm soát tối cao của Chúa và rồi sống một cách trách nhiệm. Tác giả sách Truyền Đạo không ủng hộ thái độ sống “chuyện gì đến sẽ đến”, một sự đầu hàng bi quan và thụ động với cuộc sống. Chúng ta không đơn thuần là đang giết thời gian. Thay vào đó, chúng ta cần nhận ra rằng sự thỏa lòng với công việc là một “sự ban cho của Đức Chúa Trời”. Một người sống cho Chúa biết rằng mặc dù cuộc sống không hề hoàn hảo, nhưng Chúa vẫn luôn hành động trong công việc của chúng ta. Và khi chúng ta tin cậy Ngài, Ngài sẽ ban cho chúng ta sự thỏa lòng từ những việc nhỏ nhặt nhất trong cuộc sống. Chúng ta có đang tự lừa dối mình hay không? Nếu bạn giống tôi, bạn có thể không nhận ra bạn đang trông chờ công việc sẽ mang lại hạnh phúc cho mình. Trong một khảo sát gần đây ở Mỹ, khi được hỏi điều gì quan trọng nhất trong cuộc đời, 40% đã trả lời rằng họ trân trọng mối quan hệ với Chúa trên tất cả mọi thứ. Chỉ có 5% cho rằng điều quan trọng nhất cuộc đời họ là có một công việc yêu thích. Một số nhà phân tích nêu kết quả này để thể hiện rằng người Mỹ quan tâm đến đời sống tín ngưỡng hơn và ít quan tâm đến vật chất hơn những gì người khác nhìn nhận về họ.

Nhưng tôi tự hỏi một cuộc thăm dò ý kiến có đủ để cho chúng ta một bức tranh chính xác hay không. Có ai bình thường mà lại nói rằng công việc của mình quan trọng hơn cả Chúa chứ? Tôi biết là tôi sẽ không nói vậy. Nhưng hành động của tôi và của bạn đã nói lên điều gì quan trọng hơn với chúng ta? Chẳng phải chúng ta có xu hướng chỉ hứa hẹn với Chúa trong khi lại sống cho những thần tượng khác – mong chờ từ công việc nhiều hơn nó có thể mang lại hay sao? Hãy suy nghĩ về thái độ của bạn. Khi nào bạn hạnh phúc? Bạn thường suy nghĩ đến điều gì? Mục tiêu nào là quan trọng nhất với bạn?
Tôi có phải là người nghiện việc hay không?
Cũng như người nghiện rượu, người nghiện việc không dễ nhận ra vấn đề thực sự. Người đó thường phủ nhận vấn đề của mình. Một người nghiện việc nghĩ rằng công việc đang nằm dưới tầm kiểm soát của mình. Tôi có thể nghỉ công việc này bất cứ lúc nào. Nhưng thực tế thì người đó bị điều khiển bởi công việc, có động lực từ cảm giác ngất ngây có được từ việc kiếm ra nhiều tiền hơn, đạt được nhiều quyền lực hơn, có những lời tán thưởng từ sếp và đồng nghiệp, cũng như vượt trội hơn người khác. Tuy nhiên, sách Châm Ngôn nói với chúng ta: “Con đừng nhọc công để làm giàu; Hãy thôi nhờ cậy sự thông sáng của con” (Châm Ngôn 23:4). Nếu không biết cách tiết chế thì chúng ta sẽ khiến bản thân mình kiệt quệ – và để làm gì? Tác giả sách Truyền Đạo nhắc chúng ta nhớ rằng cuộc sống ngắn ngủi, sự giàu sang cũng chỉ là phù du, mối quan hệ với Chúa và tha nhân mới quan trọng hơn tất cả những ý niệm khác về sự thành công.

Đâu là lựa chọn sáng suốt?
Chúng ta cần thấy giá trị Chúa đặt để lên công việc của mình và chúng ta cũng cần phải giữ sự cân bằng trong cuộc sống. Chúng ta phải xem công việc chỉ là một trong nhiều khía cạnh quan trọng của cuộc đời. Đừng làm quá, cũng như đừng bỏ mặc nó. Công việc cần thiết để sinh tồn và thiết yếu để sống bày tỏ cách Chúa đã thiết kế nên chúng ta. Công việc cho chúng ta một con đường để hoàn thành mục đích đời sống, để yêu Chúa và yêu người lân cận như chính chúng ta (Ma-thi-ơ 22:37-40).

Phải chăng chúng ta làm việc để chu cấp cho nhu cầu của bản thân?
Nếu quá chăm chú vào công việc, chúng ta có thể quên rằng cuối cùng thì chính Chúa mới là Đấng chu cấp cho nhu cầu của chúng ta, chứ không phải là những nỗ lực của bản thân. Làm việc chăm chỉ không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với thành công. Thật vậy, mặc dù có chỗ đứng cho sự siêng năng, nhưng Chúa mới là Đấng ban phước cho những nỗ lực của chúng ta (Phục Truyền 6:10-12, Châm Ngôn 10:4-5, 26). Trong Ma-thi-ơ 6, Chúa Jêsus đã nói với các môn đồ rằng đừng lo lắng về việc ăn gì hay uống gì, nhưng trước hết hãy tìm kiếm nước của Đức Chúa Trời; và rồi Ngài sẽ chu cấp cho những nhu cầu của họ. Chúng ta lại thường làm điều ngược lại. Chúng ta theo đuổi những việc ở đời này trước, nghĩ rằng chúng ta là ông chủ quyết định số phận của chính mình và là người chu cấp cho những điều chúng ta cần để tồn tại. Và mặc dù chúng ta dâng lời cảm tạ Chúa vào mỗi bữa ăn, nhưng thật dễ để xem đó toàn bộ là công lao của mình. Điều này không có nghĩa là chúng ta chỉ nên ngồi không và chờ Chúa đem đến những gì chúng ta cần. Chúa mong muốn chúng ta phải làm việc. Sứ đồ Phao-lô nhắc nhở các tín hữu ở Tê-sa-lô-ni-ca rằng ai không sẵn lòng làm việc thì cũng không nên được cho đồ ăn. Phao-lô đã miêu tả thái độ của ông về công việc như thế này: “Bởi chính anh em biết phải làm sao để noi gương chúng tôi; vì khi ở với anh em, chúng tôi không sống bê tha, chẳng ăn bám của ai. Trái lại, chúng tôi đêm ngày làm lụng vất vả, khó nhọc, để không làm gánh nặng cho một người nào trong anh em. Không phải chúng tôi không có quyền hưởng trợ cấp, nhưng muốn làm gương để anh em noi theo. Ngay khi còn ở với anh em, chúng tôi cũng đã khuyên bảo anh em rằng: Nếu ai không muốn làm việc, thì cũng đừng ăn” (II Tê-sa-lô-ni-ca 3:7-10).
Những khía cạnh nào của cuộc sống cần chú ý?
Nếu muốn tránh khỏi việc quá chú tâm hay quá lơ là với công việc, chúng ta cần nhận ra những yếu tố khác trong cuộc sống xứng đáng có được thời gian của mình. Trong cuốn sách Công Việc Của Bạn Quan Trọng Với Chúa (Your Work Matters to God – NavPress), Doug Sherman và William Hendricks đề cập đến 5 khía cạnh cuộc sống cần sự chú ý của chúng ta. Họ dùng hình ảnh năm môn phối hợp trong thể thao. Một đối thủ giỏi cần phải xuất sắc trong môn chạy, bơi lội, cưỡi ngựa, bắn súng và đấu kiếm. Người thi đấu không thể làm tốt nếu chỉ chú trọng vào một môn và dở những môn còn lại hoặc bỏ qua một môn nào đó. Một cách tương tự, chúng ta phải nỗ lực trong cả năm khía cạnh cơ bản của cuộc đời nếu chúng ta muốn thành công trong việc sống như Chúa mong muốn. Năm khía cạnh đó là :
1. Đời sống cá nhân
2. Gia đình
3. Hội thánh
4. Công việc
5. Cộng đồng

Làm sao để cân bằng trong những khía cạnh này?
Sherman và Hendricks cũng đưa ra phương cách để đặt công việc ở đúng chỗ:
1. “Tổ chức đời sống cầu nguyện xung quanh 5 khía cạnh đó” (trang 207). Điều này giúp chúng ta ý thức về tất cả mọi khía cạnh và đồng thời xin sự giúp đỡ của Chúa để giữ nó trong trạng thái cân bằng.
2. “Quyết định bạn cần bao nhiêu thời gian cho công việc” (trang 207). Chúng ta phải đặt giới hạn cho công việc để nó không chiếm hết sức lực của chúng ta.
3. “Đặt ra giờ về nhà” (trang 208). Công việc sẽ chiếm dần khoảng thời gian mà chúng ta đã phân bổ cho nó.
4. Lên kế hoạch cho những mảng nằm ngoài công việc cũng như bạn lên kế hoạch cho công việc… Trong sổ tay, chúng ta cần phải… thêm vào thời gian cho gia đình, hội thánh và công việc Chúa, các hoạt động cộng đồng và kế hoạch cá nhân (trang 209).
5. Hãy canh chừng cách bạn sử dụng năng lượng cảm xúc… Chúa không bao giờ muốn công việc trở thành tình trạng nô lệ tâm lý (trang 209-210).
6. “Hãy giữ ngày sa-bát” (trang 210-211). Chúng ta cần dành riêng thì giờ đặc biệt trong tuần (một ngày hay một giờ đồng hồ đặc biệt) khi chúng ta có thể nghỉ ngơi, suy ngẫm và giữ cuộc sống trong cái nhìn đúng đắn.
7. “Nuôi dưỡng những mối quan tâm và cam kết ngoài công việc” (trang 211).
8. “Hãy coi chừng việc chỉ ngồi nhìn thay vì làm… Có một mối nguy hiểm thực sự cần tránh trong lúc rảnh rỗi, đó là đừng chỉ làm khán giả” (trang 212).

Hãy suy nghĩ
Vì sao bạn làm việc? Bạn có quan tâm đến tất cả năm khía cạnh của cuộc đời hay không? Bạn xem mình là người nghiện việc, hay một người quân bình, hay một người cần phải nỗ lực nhiều hơn trong cuộc sống?
Tìm việc phù hợp hơn
“Max” nhận ra rằng một sự thay đổi lớn đang diễn ra. Công ty nơi anh làm việc đang đối mặt với việc sản xuất bị chững lại. Lợi nhuận thu hẹp và quản lý cấp cao đang tìm cách cắt giảm bớt chi phí. Max biết rằng trong quá trình tái cấu trúc công ty, vị trí của anh sẽ bị cắt bỏ. Nhưng bởi vì những năm anh gắn bó với công ty, họ sẽ chuyển anh sang một vị trí khác – một công việc mà anh không cảm thấy quá hào hứng. Max đã nhân cơ hội này đánh giá lại những lựa chọn và tương lai của mình. Anh biết được một cơ hội làm việc ở một công ty khác. Công việc phù hợp với sở thích và những gì anh được đào tạo, lại không yêu cầu nhiều thời gian đi công tác xa nhà. Anh đi phỏng vấn và khi có được lời mời, anh đã đồng ý. Nếu bạn, cũng như Max, có được lựa chọn để chọn sự nghiệp hay chọn nơi mình làm việc, hãy xem bản thân bạn may mắn. Bởi vì phần lớn mọi người không có được cơ hội ấy.
Khi bạn cân nhắc lựa chọn công việc, hãy coi chừng quan niệm sai lầm rằng công việc cao cả nhất chính là “hầu việc Chúa trọn thời gian”. Làm mục sư, giáo sĩ hay làm việc cho một mục vụ Cơ Đốc cũng không hề thiêng liêng hơn đối với Chúa, so với các công việc “thế tục” khác như bán quần áo, lập trình máy tính hay lái xe tải. Tất cả mọi công việc phục vụ những nhu cầu chính đáng đều được Chúa trân trọng. Chúng ta làm đẹp lòng Chúa nhất khi chúng ta làm tốt nhất khả năng của mình với những kỹ năng mà Ngài ban cho chúng ta. Nếu bạn đang ở giai đoạn lưỡng lự, không biết có nên tiếp tục làm công việc hiện tại không, hay có lẽ đang băn khoăn nên theo nghề nghiệp nào hay nên nhận công việc nào, làm thế nào để bạn lựa chọn? Nó thường không dễ dàng, nhưng bạn có thể giảm thiểu sự lo lắng của mình. Quyển sách Làm Sao Tôi Biết Chúa Muốn Tôi Làm Gì? (How Can I Know What God Wants Me To Do?) của Our Daily Bread Ministries chỉ ra 5 bước để khám phá ý muốn Chúa dành cho bạn:

Đến với Chúa
Có mối quan hệ đúng đắn với Chúa là điều cần thiết nếu bạn mong muốn Ngài giúp đỡ bạn. Bạn phải tin cậy Ngài, vâng lời Ngài và cầu nguyện.

Hiểu nguyên tắc của Chúa
Đâu là những nguyên tắc Kinh Thánh áp dụng cho quyết định của bạn?

Xem xét những lựa chọn bạn có
Bạn có những lựa chọn nào, ưu điểm, nhược điểm là gì và hệ quả của những lựa chọn này là gì? Sở thích, tài năng và nhược điểm của bạn phù hợp ra sao với lựa chọn công việc của bạn? Làm sao để bạn trở nên hiệu quả nhất cho Chúa?

Trao đổi với người khác
Hãy nói chuyện với những người từ những ngành nghề khác nhau và cả với những người bạn thân tín.
Thể hiện sự tự do mà bạn có
Nếu bạn nương cậy nơi Chúa và bạn đã phân tích kỹ lưỡng, vậy thì hãy cứ bước tới trong đức tin. Chúa sẽ tôn vinh bạn khi bạn tôn vinh Ngài bằng cách để Ngài tham dự vào quá trình. Để giúp bạn phân tích tình hình hiện tại của mình và những lựa chọn bạn đang có, hãy dùng gợi ý sau đây như một bước khởi đầu:
Thông tin cá nhân:
• Tuổi tác
• Trình độ học vấn
• Kinh nghiệm làm việc trước đây (cả tốt và xấu)
• Những vị trí đã từng nắm giữ
• Các kĩ năng
• Sở thích
• Nhu cầu tài chính
Đánh giá các lựa chọn công việc:
• Những nguyên tắc Kinh Thánh (như đã nói trong tập sách này)
• Những lựa chọn bạn có
• Tham khảo ý kiến của người khác (gia đình, bạn bè, đồng nghiệp)
• Công việc nào sẽ tận dụng tốt nhất những khả năng mà Chúa đã ban cho bạn?
• Trong công việc nào bạn có thể phục vụ những nhu cầu hợp pháp và chính đáng của người khác?
• Tiền công/lương bổng và các phúc lợi
• Điều kiện làm việc